Deze film schetst een beeld van een korte, heftige periode in de geschiedenis van deze stad, gelegen in het oosten van Java.
Het speelt zich af in november 1945 tijdens de Slag om Soerabaja, waarin de Indonesische bevolking vocht tegen een Britse invasiemacht voor de vrijheid van Indonesië.
Een inleiding wordt verzorgd door Hans van den Akker, conservator Museum Bronbeek. De film is in samenwerking met Museum Bronbeek vertoond in het kader van de Maand van de Geschiedenis.
De vergeten krijgers gaat over de onbekende geschiedenis van de Indo-Afrikaanse militairen, die in Nederlands-Indië trouw waren aan ‘Koningin, volk en vaderland’. De geschiedenis van deze ‘Zwarte Hollanders’ wordt verteld vanuit het perspectief van Daniël Cordus, een kleinzoon van een aan de West-Afrikaanse Goudkust geronselde soldaat.
In de documentaire wordt Daniël Cordus gevolgd, een kleinzoon van de Afrikaanse KNIL-soldaat Cordus. Onder deze Nederlandse achternaam werd stamvader Cordus in 1837 ingeschreven voor het KNIL in kasteel Elmina, Ghana. In 1942 wordt de pas 19-jarige Daniël Cordus samen met zijn twee broers als krijgsgevangenen aan de beruchte Birmaspoorweg tewerkgesteld door de Japanse bezetter. Daniël strijdt sinds zijn gedwongen komst naar Nederland voor eerherstel van alle Indo-Afrikanen die voor de Nederlandse vlag gestorven zijn. Zeventig jaar na zijn krijgsgevangenschap keert hij voor het eerst terug naar Birma om afscheid te nemen van zijn broer Jan die op het ereveld in Thanbyuzayat rust.
De film is in première gegaan op het Nederlands Film Festival 2017.
‘Zwarte Hollanders’ in Nederlands-Indië Vanaf 1830 zit het KNIL na het beëindigen van de Java-oorlog dringend verlegen om nieuwe soldaten. In de Nederlandse handelspost Elmina wordt een experiment opgezet om Afrikaanse recruten te ronselen. Vanuit het Afrikaans werfdepot in Kumasi worden jonge, sterke mannen geleverd en in Elmina voor de militaire dienst ingeschreven. Aangezien de slavenhandel inmiddels is afgeschaft, wil de Nederlandse overheid deze transacties voor de buitenwereld verborgen houden. De Afrikaanse recruten worden daarom als ‘vrijwilliger’ geregistreerd, die zich hebben ‘vrijgekocht van hun meester’.
De term ‘vrijgekocht’ is een eufemisme: de legerleiding houdt een percentage in op de soldij van de Afrikaanse soldaten, waardoor ze zichzelf aan het einde van hun diensttijd vrijgekocht hebben. Vanuit Elmina worden ze naar Java verscheept, waar de inheemse bevolking hen belanda hitam (‘Zwarte Hollanders’) doopt. Een aantal Afrikaanse KNIL-militairen leeft samen met een inheems-Indonesische concubine en wordt stamvader van een Indo-Afrikaanse familie. De trouw aan de Nederlandse vlag gaat van vader op zoon over.
Wat door de jaren heen niet overgeleverd wordt, is de oorsprong van deze bijzondere bevolkingsgroep. Voor veel Indo-Afrikanen, die door geboorte Nederlands staatsburger zijn, is hun afstamming een mysterie. Pas wanneer Daniël Cordus zich na zijn pensionering in 1980 in deze verborgen geschiedenis verdiept, weet hij de militaire stamboeken van de Afrikaanse soldaten te traceren. Onder de vlag van de stichting Indo-Afrikaans Kontakt heeft hij veel Indo-Afrikaanse families bij elkaar gebracht, die elkaar tijdens reünies ontmoeten.
‘Jalan’ van Su Tomesen, over de informele economie in de straten van Yogyakarta. (NED/IND 2015, 30 min., gesproken taal: Indonesisch)
‘Liefde’ van Emang Wattimena, over een zoektocht naar een oermoeder in het voormalig Nederlands-Indië. (NED, 2017, 13 min.)
‘Etenstijd’ van Josscy Vallazza Aartsen, over een cultureel verschil tussen een Indisch en een Hollands gezin. (NED, 2017, 9 min.)
‘Sang Pembakar’ van Hari Suprayitno, over het afbranden van stukken oerwoud ten gunste van de landbouw in Jambe Sumatra. (IND, 2016, 38 min., Engels ondertiteld).
Na afloop van de film is er een Q&A met cineaste Su Tomesen (Jalan) en cineast Hari Suprayitno (Sang Pembakar). Onze dank gaat uit naar Cinemasia Filmlab, dankzij wie wij de laatste drie documentaires konden vertonen.
Het land van Toen van. Een luchtige voorstelling met humor, waarin het verlangen naar een mooie tijd en een land dat niet meer bestaat centraal staat: Het land van Toen.
Amber vertelt het verhaal van haar Indische oma Erna Smith-Broers, geboren en opgegroeid in het voormalige Nederlands-Indië. Van haar jeugd in Semarang tot haar bruiloft in Batavia, de geboorte van 3 dochters, waaronder de moeder van Amber, het afscheid van Indië en de tijd in Nederland.
De voorstelling is een mix van filmbeelden, muziek en theater in de vorm van verhalen. Oma heeft in de loop der tijd gedichten en verhalen geschreven, waarvan Amber liedjes heeft gemaakt. Bovendien is Amber in mei 2018 naar Java gereisd om daar meer te weten te komen over haar Indische roots. Voorafgaand aan de reis heeft ze haar oma gefilmd en geïnterviewd en tijdens de reis heeft ze veel gefilmd en haar eerste liedjes over Indië geschreven. Kortom: een voorstelling voor alle generaties.
De voorstelling duurt 60 minuten; daarna is er een nagesprek met het publiek (Q&A).
Regisseur: filmmaker en muzikante Amber Nefkens
Voorstelling met verhalen, beelden en muziek, 2020, Nederland, Nederlands gesproken, 90 minuten
Tokio, 1946 – De jonge en relatief onervaren Nederlandse rechter Bert Röling (Marcel Hensema) wordt uitgezonden om Nederland te vertegenwoordigen in het Tokio Tribunaal, de Japanse tegenhanger van het Neurenberg proces waar oorlogsmisdadigers terechtstaan.
Hij verlaat Nederland met het idee dat ze ‘die Jappen wel even een lesje zullen leren’, maar de werkelijkheid blijkt gecompliceerder. Politieke belangen, samenspannende collega’s en uiteenlopende juridische interpretaties drijven een wig tussen de elf internationale rechters. De eigenzinnige Röling wisselt gedurende het proces van standpunt onder invloed van de inzichten van zijn Indiase collega Pal (Irrfan Khan), wat zijn positie ten opzichte van de andere rechters ondermijnt. Wanneer het tribunaal dreigt te ontsporen, slaat bij Röling de twijfel toe; moet hij zich aanpassen aan de meerderheid en toegeven aan de internationale druk, of zijn geweten als onafhankelijke rechter volgen?
Regisseur Pieter Verhoeff
Speelfilm, Nederland/Japan/Canada, 2017, Engels en Nederlands gesproken, Nederlands ondertiteld, 110 minuten
De film gaat over Raden Ajeng Kartini, een historische figuur die leefde op Java aan het eind van de 19e eeuw.
Kartini werd geboren in een aristocratische familie en in een tijd waarin vrouwen geen of weinig onderwijs ontvingen. Zij mocht echter wel tot haar 12e jaar de (Nederlandse) lagere school bezoeken waardoor ze goed Nederlands leerde spreken. Na haar 12e jaar werd ze thuis gehouden om haar voor te bereiden op haar huwelijk. In die tijd correspondeerde zij met Nederlandse penvriendinnen waaronder Rosa Abendanon. Na de geboorte van haar zoon in 1904 overleed zij, slechts 25 jaar oud.
De correspondentie met Rosa en andere penvriendinnen werd gepubliceerd in een boek genaamd ‘Door Duisternis tot Licht’, dat heel inspirerend heeft gewerkt op de Indonesische intelligentsia en vrouwenbeweging. Zij verkondigde het standpunt dat geestelijke ontwikkeling een grondrecht is, ook voor vrouwen. Sinds 2007 reikt de gemeente Den Haag jaarlijks rond 8 maart (internationale vrouwendag) de Kartini-prijs uit, een vrouwen emancipatieprijs. In Indonesië is 21 april (haar geboortedag) een nationale feestdag.
Regisseur Hanung Bramantyo
Drama, Indonesie, 2017, Indonesisch en Nederlands gesproken, Engels ondertiteld, 122 minuten
Maart 1942. Het Japanse leger verovert Nederlands Indië.
Net zoals er in Nederland ondergronds verzet is geweest tegen de Duitsers, is er in Indië verzet gepleegd tegen de Japanners, maar over deze geschiedenis is weinig bekend. De omstandigheden zijn volkomen anders dan in Nederland. In 80 minuten reconstrueert deze film aan de hand van getuigenissen van Indische, Indonesische en Japanse veteranen het onbekende, huiveringwekkende verhaal van een strijd die gedoemd was om te mislukken.
Nagesprek Na afloop is er een nagesprek met regisseur Peter Hoogendijk. Peter Hoogendijk regisseerde ook Soerabaja, Surabaya die eerder te zien was tijdens het Indofilmcafé.
De documentaire van deze IndoFilmCafé behandelt de traditionele ‘tarling dangdut’ muziek uit Indramayu, een streek op West-Java.
De muziek is populair bij zowel jong als oud, niet in het minst vanwege de erotische dansen en de schaars geklede zangeressen. Sinds lange tijd een doorn in het oog van moslim leiders die deze muzieksoort dan ook graag zouden willen verbieden. De film gaat over ‘tarling dangdut’ songwriter Jaham die van de lokale imam het verzoek krijgt om islamitische ‘tarling dangdut’ liederen te schrijven.
De opnames van deze documentaire beslaan een periode van bijna 4 jaar.
Drie films (filmfragmenten) over de jaren 1945-1949 en de relatie Nederland-Indonesië.
Nog geen twee maanden na de onafhankelijksverklaring van Soekarno begint Joris Ivens spontaan in Sydney met het filmen van de solidariteitsacties met de nog piepjonge republiek Indonesië. Gelijk gingen stemmen op dat Ivens zijn Nederlandse paspoort zou moeten worden afgenomen. De korte documentaire Indonesia Calling (ENG 1946 22 min) is een unieke getuigenis van die verwarrende, spannende maanden, waarin drie landen – Nederland, Indonesië en Australië – met elkaar verbonden door een eeuwenlang verleden, in een geheel nieuwe verhouding tot elkaar komen te staan.
André Stufkens van de Europese Stichting Joris Ivens licht met bijzondere documenten uit het Joris Ivens Archief het heftige ontstaan en historische belang van de film toe.
Hans Hylkema is regisseur en scenarioschrijver van speelfilms, televisiedrama en (muziek) documentaries. Hij is bekend van de speelfilm Oeroeg (1993) naar het boek van Hella Haasse. De hoofdrolspelers, een Nederlandse en Indonesische jeugdvriend, raken in de maalstroom van de jaren 1945-1949 steeds verder uit elkaar te staan. Blijft hun vriendschap behouden ondanks het historische conflict?
In 1999 maakte Hylkema het docudrama Soekarno Blues over een geheim gehouden bezoek van Soekarno aan koningin Wilhelmina.
Epidemioloog Aruna (Dian Sastrowardoyo) wordt uitgezonden om een uitbraak van de vogelgriep in Indonesië te onderzoeken. Haar vriend Bono (Nicholas Saputra), kok van beroep, gaat mee op reis vanwege zijn culinaire zoektocht naar een nasi goreng recept. De situatie wordt ongemakkelijk wanneer Aruna’s oude geliefde Farish (Oka Antara) zich bij hen voegt om Aruna’s werk te evalueren en ze ontdekken dat de overheid geen zuiver spel speelt.
In Indonesië is een overweldigende varieteit aan culturen, wat zich onder andere uit in de diversiteit van de keuken. Gebaseerd op de bestseller van Laksmi Pamuntjak, maakt Aruna de droom van elke eetliefhebber waar. Aruna and Her Palate is een culinaire roadmovie, opgevrolijkt door de aanstekelijke chemie tussen de hoofdrolspelers. Regisseur Edwin (bekend van Posesif) blijft rebels, want onder het oppervlak van het verhaal van een haperende romance klopt een politiek hart voor de toestand van het land.
