10 december 2017

De vergeten krijgers gaat over de onbekende geschiedenis van de Indo-Afrikaanse militairen, die in Nederlands-Indië trouw waren aan ‘Koningin, volk en vaderland’. De geschiedenis van deze ‘Zwarte Hollanders’ wordt verteld vanuit het perspectief van Daniël Cordus, een kleinzoon van een aan de West-Afrikaanse Goudkust geronselde soldaat. 

In de documentaire wordt Daniël Cordus gevolgd, een kleinzoon van de Afrikaanse KNIL-soldaat Cordus. Onder deze Nederlandse achternaam werd stamvader Cordus in 1837 ingeschreven voor het KNIL in kasteel Elmina, Ghana. In 1942 wordt de pas 19-jarige Daniël Cordus samen met zijn twee broers als krijgsgevangenen aan de beruchte Birmaspoorweg tewerkgesteld door de Japanse bezetter. Daniël strijdt sinds zijn gedwongen komst naar Nederland voor eerherstel van alle Indo-Afrikanen die voor de Nederlandse vlag gestorven zijn. Zeventig jaar na zijn krijgsgevangenschap keert hij voor het eerst terug naar Birma om afscheid te nemen van zijn broer Jan die op het ereveld in Thanbyuzayat rust.

De film is in première gegaan op het Nederlands Film Festival 2017.

‘Zwarte Hollanders’ in Nederlands-Indië
Vanaf 1830 zit het KNIL na het beëindigen van de Java-oorlog dringend verlegen om nieuwe soldaten. In de Nederlandse handelspost Elmina wordt een experiment opgezet om Afrikaanse recruten te ronselen. Vanuit het Afrikaans werfdepot in Kumasi worden jonge, sterke mannen geleverd en in Elmina voor de militaire dienst ingeschreven. Aangezien de slavenhandel inmiddels is afgeschaft, wil de Nederlandse overheid deze transacties voor de buitenwereld verborgen houden. De Afrikaanse recruten worden daarom als ‘vrijwilliger’ geregistreerd, die zich hebben ‘vrijgekocht van hun meester’.

De term ‘vrijgekocht’ is een eufemisme: de legerleiding houdt een percentage in op de soldij van de Afrikaanse soldaten, waardoor ze zichzelf aan het einde van hun diensttijd vrijgekocht hebben. Vanuit Elmina worden ze naar Java verscheept, waar de inheemse bevolking hen belanda hitam (‘Zwarte Hollanders’) doopt. Een aantal Afrikaanse KNIL-militairen leeft samen met een inheems-Indonesische concubine en wordt stamvader van een Indo-Afrikaanse familie. De trouw aan de Nederlandse vlag gaat van vader op zoon over.

Wat door de jaren heen niet overgeleverd wordt, is de oorsprong van deze bijzondere bevolkingsgroep. Voor veel Indo-Afrikanen, die door geboorte Nederlands staatsburger zijn, is hun afstamming een mysterie. Pas wanneer Daniël Cordus zich na zijn pensionering in 1980 in deze verborgen geschiedenis verdiept,  weet hij de militaire stamboeken van de Afrikaanse soldaten te traceren.  Onder de vlag van de stichting Indo-Afrikaans Kontakt heeft hij veel Indo-Afrikaanse families bij elkaar gebracht, die elkaar tijdens reünies ontmoeten.