IndoFILMcafé

18 juni 2023

Regisseur: Yonri Revolt
Documentaire, 2022, Indonesië
Lengte : 66 min.
Gesproken taal: Indonesisch
Ondertiteling: Engels

Begin 2017 ontslaat mijnbouwbedrijf Freeport Indonesia duizenden werknemers die in de Grasbergmijn werkten, in de Indonesische provincie West Papua. De mijnwerkers gaan op 1 mei van dat jaar de straat op om te demonstreren. Dit is het begin van een van de langste stakingen van de 21ste eeuw, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Hoewel het bedrijf in 2018 werd genationaliseerd, erkent het de staking nog altijd niet. Hierdoor hebben de arbeiders geen toegang tot gezondheidszorg en zijn er al 97 mensen overleden.

Yonri Revolts politiek getinte documentaire Mayday! May day! Mayday! is een integer verslag van de staking, verteld vanuit het perspectief van de betrokkenen. Met behulp van reportages, interviews en archiefmateriaal, creëert de filmmaker een poëtisch portret van gepauzeerde levens. We zien hoe de arbeiders – veelal etnische Papoea’s – ander werk aannemen om rond te kunnen komen, maar de staking evengoed voortzetten, ook wanneer ze zich geconfronteerd zien met hardhandig politieoptreden en de onverschilligheid van een groot bedrijf.

Tussen de demonstraties door zijn we ook getuige van rustigere momenten. We zien arbeiders koffiezetten, karaoke zingen, naar de kerk gaan of gewoon een praatje maken. Een voice-over die zaken in een bredere context plaatst en verklarende onderschriften ontbreken. We zien alles zelf zoals de arbeiders het zelf zien. Mayday! Mayday! Mayday! Is een bescheiden staaltje imperfect cinema dat een beweging laat zien waarvan het bestaan lang ontkend is.

IFFR – Srikanth Srinivasan

Speelfilm uit 2022 van de Indonesische (Papoeaanse) regisseur Theo Rumansara.

Orpa, een Papoeaans tienermeisje, droomt ervan om te gaan studeren. Haar vader dwingt haar echter te trouwen met een rijke man die twee keer zo oud is als zij. Orpa weigert om, net zoals vele generaties vrouwen voor haar, als gehoorzame echtgenote door het leven te gaan. Ze vlucht weg door de jungle. Tijdens haar tocht naar een nabijgelegen dorp komt ze Ryan, een muzikant uit Jakarta, tegen die haar vraagt hem door de jungle te leiden. Hun gedeelde smart—eenzaamheid en onvervulde dromen—schept langzaam maar zeker een band.

Dit speelfilmdebuut is geïnspireerd op het hartverscheurende lot dat vele Papoeaanse meisjes treft, maar laat ook andere dingen zien waar Papoea’s vandaag de dag mee worstelen, zoals het gebrek aan basisinfrastructuur en onderwijs. Orpa is een inspirerend verhaal over veerkracht en moed dat laat zien dat het mogelijk is om los te komen van eeuwenoude tradities.

Speelduur: 99 minuten

Indonesisch gesproken

Ondertiteling: Engels

Documentaire van kunstexpert Frans Leidelmeijer en filmmaker Bie Muusze

In twee documentaires wordt de wederzijdse beïnvloeding van Nederlandse en Indonesische cultuur toegelicht. In dit tweede deel laten Frans Leidelmeijer en Bie Muusze markante voorbeelden op Java zien van wederzijdse beïnvloeding uit de geschiedenis in de toegepaste kunst en architectuur tussen Nederland en Indonesië in de periode van 1900-1940. In deze documentaire raken culturen elkaar op een positieve manier. Ze inspireren elkaar met als gevolg kruisbestuiving. De reis verliep van Jakarta via Bandung, Cirebon en Semarang naar Surabaya.

In deze documentaire zijn markante gebouwen te zien, voorbeelden van de Nederlands Indische stijl, die geënt is op de rationele architectuur van Berlage, Art Deco, Art Nouveau, Amsterdamse School en Het Nieuwe Bouwen. Het komt allemaal aan bod, net als de architecten die deze gebouwen hebben ontworpen.

Nederlands gesproken

Een Nederlandse filmische documentaire Sporen van Indië van producent Reda
van der Putten en presentator Hans Goedkoop.

Na vier eeuwen gemeenschappelijke geschiedenis heeft bijna 10% van de Nederlanders
Indisch bloed in de familie. In de filmische documentaire ‘Sporen van Indië’ wordt de
nationale geschiedenis door presentator Hans Goedkoop tot leven gewekt aan de hand
van de historische verwevenheid tussen Indië en de stad Amersfoort, zomaar een stad
midden in Nederland.

Producent Reda van der Putten werkte twee jaar aan het vooronderzoek. Presentator
Hans Goedkoop schreef het script en presenteert de documentaire. Vele aspecten van
de Indische invloeden op de complete Nederlandse maatschappij komen aan bod: De
Indo’s, de Molukkers maar ook de veteranen en de Totoks, de plantages en de pensions.

Speelduur 71 minuten

Nederlands gesproken

De documentaire uit 2019 is geregisseerd door de Indonesische regisseur Shalahuddin Siregar

In Indonesië, het land met de grootste moslimpopulatie ter wereld, zitten ruim 4 miljoen leerlingen op meer dan 29 duizend islamitische kostscholen. Deze film biedt een zeldzaam inkijkje in het reilen en zeilen van zo’n traditionele kostschool. Uit sporadisch contact met het thuisfront schemert door dat daar soms flinke offers worden gebracht om dit onderwijs te kunnen financieren.

Terughoudend registreert de camera de jongeren in en buiten de les. Ook in de montage wordt de blik van de kijker niet te veel gestuurd. Die open stijl geeft ruimte om de persoonlijkheden van de jongeren te leren kennen en past goed bij de manier waarop ze hier les krijgen. Er wordt de leerlingen niet voorgeschreven wat ze precies moeten denken, wel hoe. Ze worden gestimuleerd om tolerant te zijn naar andere geloven en naar niet-gelovigen.

De gemengde school onderschrijft ook, met een beroep op de Koran, de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. De begintitels vertellen dat de soort islam die hier wordt onderwezen al eeuwenlang in Indonesië wordt gepraktiseerd, maar wordt bedreigd door het opkomende conservatisme.

Speelduur 105 minuten

Indonesisch gesproken

Ondertiteling: Engels

De Nederlandse film uit 2022 is geregisseerd door Dorna van Rouveroy van Nieuwaal.

In voormalig Nederlands-Indië verwekt Nederlandse Emile van Rouveroy, een jonge dominee die planter is geworden, in 1911 een kind bij zijn huishoudster. Deze huishoudster, Enok, is een Sundanees meisje van 15 jaar. Emile echt hun dochter Nelly 4 jaar later. Emile trouwt met Elly Bogaardt en samen voeden zij Nelly op in hun (witte) gezin. Enok verdween uit het verhaal van de familie.

110 jaar later zoeken 2 van zijn kleinkinderen – filmmaker Dorna van Rouveroy en fotograaf Maurice Boyer – in Indonesië naar sporen van Enok, haar lotgenoten en nakomelingen. Maurice is een kleinzoon van Enok, Dorna is een kleindochter van Elly.
De film Finding Enok toont de zoektocht naar de verborgen geschiedenis van een familie in voormalig Nederlands-Indië. Wat is de betekenis van kleur en afkomst, toen en nu? Hoe voelt het om de culturen van zowel de koloniale overheerser als degene die zich bevrijdde mee te dragen? Hoe werkt deze gemengde afkomst door in identiteit?

Over de makers

Dorna van Rouveroy van Nieuwaal (Jakarta, 1951) Filmmaker
Haar Canadese vader Robert bracht haar de liefde voor film bij en na de Nederlandse Film en TV Academie deed ze nog een postdoctoraal jaar aan het American Film Institute in Los Angeles. Ze regisseerde veel documentaires, met name over koloniale onderwerpen, twee speelfilms, was auteur en co-auteur van 7 filmscenario’s. Produceerde korte animatiefilms die regelmatig werden bekroond, waaronder een speciale juryprijs in Tribeca. Ze was jurylid van het Fantastic Film Festival (Nederland), Festival Ashdod (Israël) en Festval Avanca (Portugal).

Maurice Boyer (Semarang, 1951) Fotograaf
Freelance fotograaf 1979-2016 voor NRC Handelsblad. Zijn werk werd o.a. tentoongesteld in Musee d’Art et d’Histoire Fribourg Zwitserland, Museum Fodor Amsterdam, Theaterinstituut Amsterdam, Amsterdam Museum.  Zijn foto’s zijn onderdeel van collecties van o.a. Stadsarchief Amsterdam, Joods Historisch Museum Amsterdam, Amsterdam Museum, Centraal Museum Utrecht. Hij voerde opdrachten uit voor o.a. Amsterdams Fonds voor de Kunst, Shusaku Dormu Dance Theater en Dogtroep, Ontwikkeling IJburg, Uitmarkt Amsterdam, Ontwerpbureau Thonik, VWS en Dutch Culture. Werd bekroond bij World Press Photo en Zilveren Camera 

Speelduur 70 minuten.

Indonesisch, Nederlands en Engels gesproken.

Ondertiteling: Nederlands

De Nederlandse documentaire is geregisseerd door Sven Peetoom en Juliette Dominicus.

De documentaire is geregisseerd door twee Indische filmmakers. De film volgt onder andere Amara van der Elst, de spoken word artiest en dichter die vorig jaar veel indruk maakte bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Ook zullen Mei Oele (DJ en beeldend kunstenaar) en documentairemaker Juliette Dominicus te zien zijn in de film.

In de film duiken drie Indische jongeren van de derde generatie in hun eigen
familiegeschiedenis in een poging het generatie lange ‘Indisch zwijgen’ te doorbreken. Hoe
beïnvloedt het verzwegen verleden hun huidige leven? Hoe kunnen zij als derde generatie
uitdragen wat het betekent om Indisch te zijn? De documentaire vormt een startpunt voor
een gesprek over een verleden van Nederland dat tot op heden vaak onderbelicht bleef. Een
verhaal waar iedereen die te maken heeft met een verzwegen verleden zich in kan herkennen.

Op 11 december is Sven Peetoom bij IndoFILMcafé om dat gesprek met ons te voeren. 2022 wordt ook wel ‘het jaar van Nederlands-Indië’ genoemd: 75 jaar na de onafhankelijkheid van Indonesië was de tentoonstelling Revolusi! in het Rijks Museum en is nog ‘Onze koloniale erfenis’ in het Tropenmuseum te bezoeken. Deze film leeft mee met het momentum om het zwijgen over het koloniale verleden te doorbreken: zowel binnen families, als op maatschappelijk vlak.

Titel: Indisch Zwijgen

Soort: Documentaire

Duur: 32 minuten

Regie: Sven Peetoom en Juliette Dominicus

Gesproken taal: Nederlands

Chounosuke Ise, een Japanse filmeditor, maakte tijdens WO II vele propagandafilms in het door Japan bezette Nederlands-Indië (Indonesië). Het doel van de films was het goedpraten van de Japanse hegemonie in Azië: Japan claimde de landen te bevrijden van het kolonialisme. Zijn zoon, filmmaker Shin-ichi Ise, volgt het pad van zijn vader, die nauwelijks iets losliet over de oorlog of Indonesië en blijkbaar niet wilde praten over wat hij daar had gedaan.
Zijn reis leidt hem langs de met gedwongen arbeid gebouwde filmstudio’s in Jakarta, langs ooggetuigen die zich de wandaden van de Japanse militaire politie herinneren en vrouwen die destijds op de vlucht sloegen voor verkrachters.

De propagandafilms, zo’n 130 stuks, blijken intussen bewaard te zijn in het Nationaal Archief in Den Haag. Hier kan Ise de propagandafilms van zijn vader, bijvoorbeeld over de Japanse bestrijding van malaria en het werk van spoorwegarbeiders, eindelijk zien. Waarom heeft hij ze gemaakt? vraagt hij zich af. En wat had hijzelf gedaan in die situatie? De geschiedenis is duidelijk nog niet afgesloten: nu is het verleden, en het verleden is nu.

Titel: Now is The Past – My Father, Java & The Phantom Films

Soort: Documentaire

Duur: 89 minuten

Regie: Shin-ichi Ise

Gesproken taal: Indonesisch, Japans, Engels, Engels ondertiteld

Programma over propaganda van en met historicus en filmmaker Gerda Jansen Hendriks met filmbeelden uit het archief van Multifilm Batavia. Programma in samenwerking met Museum Bronbeek in het kader van de Week van de Koloniale Geschiedenis

De koloniale overheid, Japan en de Republik Indonesia waren er allen van overtuigd: het medium film is heel geschikt voor propaganda. Alle drie maakten ze gebruik van hetzelfde studiocomplex Multifilm Batavia. Gerda Jansen Hendriks laat aan de hand van originele beelden zien hoe zij te werk gingen.

Natuurlijk hadden het Indische gouvernement, de Japanse bezetter en de nieuw uitgeroepen republiek ieder hele andere boodschappen te verkondigen en dit leverde dan ook heel verschillende films op. Maar allemaal kwamen ze uit één en hetzelfde studiocomplex: Multifilm Batavia, in 1940 opgezet door de Nederlandse filmer Jan Mol. De gebouwen in Jakarta waren nog tot in de 21ste eeuw in gebruik, maar zijn nu helaas gesloopt. Veel van de films zijn wel bewaard gebleven.
Historicus en filmmaker Gerda Jansen Hendriks laat via een selectie van fragmenten de verschillende gezichten van de propaganda zien. Kijk mee met het bioscooppubliek van toen: over gezond leven, vrijheidsdrang, recht en veiligheid.

Filmmaker Yuki Sunada is zelf aanwezig voor toelichting en een Q&A na afloop.

‘Children’s Tears-Searching for Japanese Fathers’ onthult een verborgen geschiedenis die
begint in Nederlands-Indië onder Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. De
hoofdrolspelers zijn geboren uit Euraziatische moeders en Japanse vaders als kinderen van
de vijand. Ze verhuisden met hun moeders naar Nederland, terwijl hun vaders na de oorlog
teruggingen naar Japan. De afwezigheid van hun vaders wordt een ontbrekend stuk in hun
leven, en de daaropvolgende zoektocht strekt zich uit over continenten. Een van de
hoofdrolspelers, Nippy Noya, is percussionist van de in Nederland gevestigde rockband
Massada. In zijn carrière nam hij ook op met artiesten als John McLaughlin en toerde hij met
Billy Cobham en Chaka Khan. De film begint met zijn soulvolle drumspel in de ruïnes van het
voormalige joodse doorgangskamp Westerbork. Op zijn reis ontdekt hij het geheim van zijn
muzikale gave, net zoals de andere hoofdrolspelers elk hun eigen emotionele
wedergeboorte beleven.

(C) 2022 Snowy Productions

De film werd uitgebracht op de 70e verjaardag van het einde van de oorlog in Tokio en Osaka. De film toerde door de theaters in Fukuoka, Hiroshima, Kobe. De film won o.a. de 33e Japanese Film Renaissance Award (Japan), International Movie Award (Indonesië), de Mercurius Prize op Noir in Festival (Italië).

Titel: Childrens Tear’s – Searching for Japanese Fathers

Soort: Documentaire

Duur: 49 minuten

Regie: Yuki Sunada

Muziek: Nippy Noya; Aoi Goto

Gesproken taal: Engels, Nederlands, Japans. Ondertiteling: Engels